MAWAS BEDANE PASA LAN SHAUM SYAR’I ISLAM

Yen nyemak ajaran agama lan migetakake kahanane jagad raya iki katon cetha yen alam pasifa lan tetuwuhan sarta bangsane kewan iku kerep nindakake pasa. Kang dadi pitakonan, pasa iku kalebu basa apa, lan kepiye pangerten sarta prosese. Wiwit jaman kapan manungsa ing alam donya iki padha nglakoni pasa?

Ana ing buku-buku agama Islam kerep tinemu tembung pasa, nanging bareng daklacak ana ing nash Al Qur’an lan ana Hadits kok ora nemokake tembung “pasa”. Lha iki asale saka endi?

Meturut L. Mardiwarsito ing buku’Kamus Jawa Kuna Indonesia’ ( Penerbit Nusa Indah 1981), pasa iku asale saka basa Sansekerta upawasa! Tembung  upawasa iku miturut kitab upadesa Ajaran Agama Hindu (Penerbit Departemen Agama 1979) kalebu ing golongan Dasa Niyama Brata kang wigati.

Manut informasine I Gede Sura ana ing kitab Pengendalian Diri dan Etika Ajaran Agama Hindu (Penerbit Hanuman Sakti, 1985), pasa iku sawenehe proses ngendhaleni diri kanthi  cara matesi mangan lan ngombe. Pasa iku mujudake cak-cakane tapa.

Tembung tapa iku maknane cahya, panas, nyiksa dhiri lsp. Yen miturut termonologi maknane, tapa iku panas kang ngobong reregede badan supaya manungsa iki dadi resik, suci, saengga cahyane sumunar nyenengake. Tapa iku mujudake pengawasan, pamekak, lan ngendaleni marang sir, budi, cipta, lan rasa. Cak-cakane tapa iku kudu sehat khanti migunakake cara wiweka.

Ana ing kitab Weda Smerti Compediun Hukum Hindu ( Buku XI Sloka 204) disebutake : Berpuasa adalah tapa, karena melupakan upacara yang diwajibkan oleh Weda dan karena melalaikan kewajiban khusus sebagai Snataka. Dadi pasa iku = tapa!

Salah sijine cak-cakane laku pasa yaiku pati geni lan ngebleng pirang-pirang dina lawase. Kepara ana kang pasa migunakake laku ngluwang ( tapa pendhem ) ing kuburan. Tirakat mawa migunakake laku pasa iku wis katindakake wiwit jaman kuna.

Wong mesir jaman ja-majuja iyen nindakake pasa kanggo memule para dewa. Banjur wong yunani jaman baheula tansah nindakake ing sadurunge nindakake upacara wigati. Anggone nindakake pasa pirang-pirang dina tanpa mangan lan ngombe. Wong romawi uga nindakake pasa kanggo ngasah ngaurip.

Ing Syari’ah Islam uga ana laku pasa kang disebut shaum. Yen disemak kanthi ilmiah, antarane pasa lan shaum ana perbedaan kang prinsip ing babagan tujuan lan prosese. Tujuan kang digayuh shaum iki babagan iman lan takwa, kang katujokake marang Allah SWT. Mula ibadah kang luwih pas laku tirakat iki tumrap Islam ora di sebut pasa. Luwih cocok yen disebut iadah shiyam kaya kang kacetha ing Al Qur’an 2:183. Ing wasana muga-muga andharan sapala iki bisa nambah iman.

Sumber : Lali